Dlaczego sen jest taki ważny?

Dlaczego sen jest taki ważny?

Obecnie analiza snu pod kątem jego roli i wpływu na nasze zdrowie jest bardzo ważnym i aktualnym zagadnieniem. Świat medycyny, psychologii, a nawet socjologii nie ustaje w prowadzeniu badań nad tym elementem naszego życia. Naukowcy spierają się co do znaczenia jakości i długości snu w życiu człowieka w kontekście zmian cywilizacyjnych, których efektem jest ciągły deficyt czasu i wypoczynku. Nie mniej jednak wszyscy badacze są zgodni, iż brak odpowiedniej długości i jakości snu ma destrukcyjny wpływ na zdrowie każdego z nas.

Podstawowe funkcje snu

Dobry materac i łóżko to preludium do zdrowego snu. Dlatego powszechnie zaleca się, aby każdy z nas posiadał odpowiedni materac, łóżko i poduszkę. Dlaczego to takie ważne? Zacznijmy od podstawowych funkcji snu. Jedni twierdzą, że podczas snu porządkują się nasze informacje w mózgu, inni – że reguluje działanie hormonów. Zgadzają się jednak w tym, iż sen jest nam niezbędny, regeneruje nasz organizm i że bez niego nie bylibyśmy w stanie normalnie funkcjonować. Prawidłowy sen działa jak eliksir życia. Sprawia, że mamy dobry nastrój i kontrolujemy nasze emocje. Zwiększa się zdolność mózgu do koncentracji i przyswajania informacji, czyli do zapamiętywania. Stajemy się bardziej kreatywni i lepiej sobie radzimy ze stresem oraz rozwiązywaniem problemów. Nasz organizm zwiększa swoją odporność na infekcje i przyspiesza inne procesy związane z regeneracją naszego ciała. Skóra ma zdrowy wygląd, a także mamy szybszą przemianę materii. Oznacza to, że śpiąc odpowiednio długo i dobrze, będziemy zdrowsi, pełni energii i bez dodatkowych kilogramów. Odpowiednia dawka snu pomaga również w obniżeniu napięcia i stresu, które kumulowały się podczas całego, aktywnego dnia. Pisząc krótko – sen to zdrowie.

Konsekwencje braku zdrowego snu

I tu przechodzimy do sedna, ponieważ łatwiej jest zaobserwować negatywne skutki braku nocnego wypoczynku, niż te pozytywne, kiedy się dobrze wysypiamy. Skutki krótkotrwałego braku snu to zmniejszona zdolność zapamiętywania, niższa wydajność organizmu, wydłużony czas reakcji, światło dnia wydaje się zbyt mocne, a odgłosy brzmią nienaturalnie głośno. Jednak te najgroźniejsze to zmęczenie, drażliwość i roztargnienie. Często dołączają do tego bóle głowy, migreny i zwiększa się poziom odczuwanego bólu.

• Ciało - niewyspaniu towarzyszą także objawy somatyczne, takie jak zaburzenia apetytu i napady wilczego głodu, ponieważ dysfunkcji ulega ośrodek odpowiedzialny za ich odczuwanie. Efektem tego jest przyjmowanie zbyt dużej ilości kalorii, niż jest to potrzebne i wszystko kończy się otyłością. Mimo objadania się, spada produkcja glukozy, a organizm nie otrzymuje dostatecznej ilości energii do działania. W efekcie powstaje wrażenie, że świat gwałtownie przyspiesza, ale jest to tylko nasze subiektywne złudzenie. Krótki bądź płytki sen przyczynia się również do osłabienia systemu odpornościowego i zwiększeniu infekcji. Podczas braku dostatecznej ilości na regenerację organizmu, spada produkcja białych krwinek, a jednocześnie wzrasta poziom kortyzolu we krwi czyli hormonu stresu. Tracimy odporność, stajemy się podatni na choroby i drażliwi, w efekcie czego wszystko nas denerwuje.
• Mózg - to on zarządza procesami całego organizmu. Można metaforycznie powiedzieć, że jest tak jak procesor sterujący komputerem. Kiedy mózg jest niewyspany, ma problemy z koordynacją pracy poszczególnych obszarów, co skutkuje pogorszeniem ostrości wzroku i zawężenia pola widzenia. Cierpi również koordynacja ruchowa, czyli następuje spowolnienie czasu reakcji na bodźce. Ospałość pojawia się także w mowie. Wtedy mózg ma problem z przetworzeniem informacji oraz z przekazaniem ich dalej. Dlatego osoby niewyspane mają problem z wysłowieniem się i tracą płynność wymowy. Obniża się wówczas zdolność do szybkiego i swobodnego posługiwania się słowami.
• Nadwaga - to jeden obszarów mający związek między snem, a skutecznością diety odchudzającej oraz utrzymywaniem zdrowej i prawidłowej sylwetki. Powszechnie kiedyś uważano, że kto długo śpi, niewiele się rusza i je normalne posiłki, ten z pewnością będzie miał mało energii i będzie ospały. Brak ruchu z kolei spowoduje przyrost dodatkowych kilogramów oraz wielu schorzeń, takich jak cukrzyca lub nadciśnienie. Zatem zalecano krótki sen, mniej kalorii i wzmożoną aktywność ruchową. Jednak zauważono w badaniach oraz w wywiadach z pacjentami, że jest na tyle dużo odstępstw od tej zasady, iż w świecie medycyny zaczęto coraz bliżej przyglądać się korelacji między długością i jakością snu, a prawidłową wagą. Pod lupę trafiły również hormony męskie i żeńskie, takie jak testosteron, kortyzol, grelina i leptyna. Wyniki prowadzonych badań i danych statystycznych potwierdziły tezę, że odpowiednia długość snu ma kluczowy wpływ na tycie. Kto wystarczająco długo śpi, ten będzie mieć dobrą przemianę materii.
• Praca – powodzenie w pracy dla każdego z nas to ważny obszar życia. Kiedy doświadczamy deficytu snu, ma to bardzo destrukcyjny wpływ na wykonywanie obowiązków służbowych. Pojawiają się wówczas problemy z koncentracją, spada efektywność, pogarsza się zdolność kreatywnego myślenia i zapamiętywania, nie możemy ogarnąć swoich myśli oraz zaczynamy nerwowo przeglądać internet w telefonie lub laptopie. Mamy również problem z zarządzaniem czasem, czyli nie wyrabiamy się z planem zadań, denerwują nas małe rzeczy, a żeby sprostać kalendarzowi obowiązków, musimy zostawać po godzinach. Doświadczamy również apatii na stanowisku pracy, spada wydajność oraz pogarsza się komunikacja z innym pracownikami. Zdarza się również, że jesteśmy tak senni, że zamykamy oczy, pojawiają się bóle oczu i głowy, a nawet bezwiednie ucinamy sobie drzemkę. I na końcu – odczuwamy zwiększony apetyt, zwłaszcza na śmieciowe jedzenie, przez które przybieramy na wadze. Koniec końców skutki są bardzo poważne – bywa, że potrzebujemy wziąć zwolnienie lekarskie, żeby się po prostu wyspać.
• Libido - jeżeli powyższe argumenty jak ważny jest sen, nie są przekonujące, to ten związany z seksem powinien. Życie intymne to podstawa każdego udanego związku. Niestety, gdy jesteśmy niewyspani, to także rzutuje negatywnie na tą część życia. Brak energii, senność, bóle głowy i karku, rozdrażnienie oraz skłonność do kłótni, a nawet agresji, skutecznie zniechęcają pary do romantycznych uniesień. Jeżeli to się zdarza sporadycznie, to można nie przywiązywać do tego wagi. Jednak notoryczne niewysypianie się powoduje stałe zniechęcenie, a nawet niezdolność do tego, co jest fundamentem najbardziej intymnych, międzyludzkich relacji.

Co zrobić, żeby lepiej spać?

Najlepiej zacząć od podstaw, czyli od dobrego materaca. Materace muszą być dobrane do naszych indywidualnych potrzeb i stylu życia. Ważny jest tu stopień twardości, elastyczność i odpowiedni wymiar dopasowany do naszych kształtów i wagi ciała. Następnie odpowiednia kołdra i poduszka. Na rynku są dostępne materiały syntetyczne i naturalne. Ponadto kołdry można podzielić na sezonowe i całoroczne. Lepiej sprawdzą się sezonowe, ponieważ są wykonane z materiałów dedykowanych danej porze roku, stosownie do średniej temperatury letniej bądź jesiennej. Poduszki, kołdry i prześcieradła powinny latem chłodzić, a zimą grzać. Funkcja poduszki jest również ważna. Ta odpowiednia powinna być dopasowana do kształtu naszej linii barków, szyi i głowy, aby dobrze podpierać je podczas snu. Kolejnym krokiem jest stworzenie komfortu termicznego, czyli przyjaznej temperatury do zasypiania i spania. Powinna ona wynosić między 18 a 20 stopni Celsjusza. Sypialnia powinno także być zaciemniona, tak by nasze ciało zaczęło produkować melatoninę. Na 2 lub 3 godziny przed snem nie powinno się pić kawy, herbaty, alkoholu, jak i nie spożywać ciężkostrawnej kolacji. I wreszcie – co bardzo istotne – nie korzystać wieczorem z urządzeń elektronicznych, emitujących niebieskie światło i utrudniające zasypianie oraz zdrowy, głęboki sen. Ale najważniejsza jest samodyscyplina. Należy bezwzględnie trzymać się harmonogramu snu. Powinniśmy sztywno przestrzegać godzin zasypiania i wstawania. Ta regularność oraz pozostałe wskazówki zostały sprawdzone i dlatego można je polecić wszystkim, którzy cierpią na przewlekłe niewyspanie. Lekarze, którzy zajmują się tym zagadnieniem, ostrzegają również, że nie można się wyspać na zapas, ani odespać nieprzespanych nocy. Skutki niewyspania kumulują się w organizmie i powodują współczesne choroby cywilizacyjne, takie jak cukrzyca, depresja, otyłość i choroby serca.

Zobacz odcinek Strefy Dobrego Snu 

PK